Wat mag er door de gootsteen en wat niet?

Als je spaghetti gekookt hebt, mag je het kookwater dan door de gootsteen gieten? En de olijfolie die achtergebleven is in de pan? Mag die erachteraan? Het eerste is geen enkel probleem. Olie en vetten echter zijn een no-go! Zij hebben namelijk een ernstige impact op ons waterzuiveringssysteem. Ilse Smets, specialist in waterzuivering, legt uit waarom.

In dit artikel hebben we het over hoe we drinkwater maken en waarom we ons afvalwater moeten zuiveren vooraleer we het weggooien. Daarmee zul je begrijpen waarom je beter geen smurrie door de gootsteen giet. En hoe kostbaar ons drinkwater eigenlijk wel is.

Hoe nodig is zuiver drinkwater?

We kunnen amper een paar dagen overleven zonder water. Zuiver water is van levensbelang. Hoe we water zuiver kunnen houden of krijgen is van cruciaal belang. Eén persoon verbruikt gemiddeld meer dan 5000 liter water per dag, als we het water erbij tellen dat nodig geweest is om onze dagelijkse voeding te produceren en om de kleding te maken die we dragen.

Waar komt al dat water vandaan? 

Al dat water komt uit de natuur, maar niet al het water op aarde is geschikt of beschikbaar. Het grootste deel van het beschikbare water is zout water of zit vast in de ijskappen. Als al het water ter wereld in een badkuip zou kunnen, dan is het beschikbare zoete water slechts een theelepeltje daarvan.

Hoe maak je drinkwater van het beschikbare, zoete water? 

Er zijn twee bronnen, waaruit we ons drinkwater halen. Drinkwater wordt enerzijds uit grondwater gemaakt, uit water van de watertafels onder de grond. Het is een voorraad die jaar na jaar kleiner wordt. De droogte ten gevolge van de klimaatverandering en het verharden van de bodem met beton, asfalt en tegels zijn daar verantwoordelijk voor. Als het dan eens regent, kan het water niet voldoende in de bodem dringen en loopt het grootste deel via de waterlopen naar zee, waar het verdwijnt in een zoute massa. Hier kunnen wij iets aan doen door de verharding van onze aardbodem zo veel mogelijk te vermijden en terug te schroeven.

De andere bron is oppervlaktewater, water uit rivieren. Om van oppervlaktewater drinkwater te maken, wordt er meer en meer beroep gedaan op membraanfiltratie. Een membraan is een filter of een zeef. Het is een materiaal met fijne gaatjes. Alles wat kleiner is dan de gaatjes kan erdoor; alles wat groter is, wordt tegengehouden. Hoe kleiner de gaatjes, hoe zuiverder het water dat erdoor komt. Maar als de gaatjes kleiner zijn, moet je ook meer druk zetten om dat water erdoor te persen. Hogere druk vraagt meer energie en dus meer geld.

Welke cyclus doorloopt ons drinkwater?

We halen water uit de grond of uit de rivier. We maken er drinkwater van. Dat drinkwater verbruiken we in ons dagelijks leven, zodat het vervuild water of afvalwater wordt. Als we dat vuile water nu direct terug zouden lozen in de natuur, dan zouden we het startwater, de bron van onze drinkwaterproductie, sterk vervuilen, waardoor het zeer veel zou kosten om dit terug op het kwaliteitsniveau van drinkwater te krijgen. Vooraleer we ons vervuild water lozen in beken en rivieren, moeten we het al eerst voldoende zuiveren om de kwaliteit van dat beek- en rivierwater niet naar beneden te halen. Naast een drinkwaterproductiesysteem hebben we dus ook een afvalwaterzuiveringssysteem nodig.

Hoe werkt het afvalwaterzuiveringssysteem?

Het vervuilde water verdwijnt via de gootsteen naar de riool, die het naar een centrale afvalwaterzuiveringsinstallatie brengt. De kern van zo’n installatie bestaat uit twee bekkens. In het eerste bekken zit een mix van bacteriën. Die gebruiken de vervuilende stoffen in het water als voedsel om er zelf energie en bouwstenen uit te halen om zelf extra biomassa aan te maken. Dit noemen we actief slib. Het groeit op onze afvalstoffen. De afvalstoffen worden zo afgebroken tot CO2 en water. Opdat de bacteriën goed hun werk zouden doen, worden ze stevig gemengd met de afvalstoffen en krijgen ze zuurstof toegediend. Het spreekt voor zich dat dit geen goedkope behandeling is.

Als de bacteriën hun werk hebben gedaan, wordt dit mengsel naar het tweede bekken gebracht. Daar staat het water stil en zinken de bacteriën, vol afvalstoffen, naar beneden. Het gezuiverde water loopt over naar de rivier of beek. De bacteriën op de bodem worden grotendeels terug naar het eerste bekken gebracht, waar ze opnieuw hun biologische afbraakwerk kunnen uitvoeren. Uit het gezuiverde water dat in de rivier is gelopen, wordt dan opnieuw drinkwater gemaakt door middel van membraanfiltratie. Het meeste van dat water loopt echter naar de zee en verdwijnt daar in een zoutmassa. Van daaruit moet het eerst weer verdampen en als regen op de aarde neerkomen, om terug zoet, beschikbaar water te worden.

Draag zorg voor de bacteriën

Ons water wordt met andere woorden op een zeer natuurlijke manier gezuiverd door bacteriën. Dat betekent dat alle stoffen die niet biologisch afgebroken kunnen worden, op voorhand uit het afvalwater moeten gehaald worden of er nooit mogen in terechtkomen. Als je twijfelt of iets door de gootsteen mag gegoten worden, moet je je afvragen of het biologisch afbreekbaar is. Zouden we het zelf mogen eten? Dan is het biologisch afbreekbaar. Alles wat giftig is voor onszelf, bijvoorbeeld verfresten, mag absoluut niet in het riool terechtkomen. Wat we zelf kunnen verteren, kan in principe geen kwaad. Een uitzondering daarop is echter olie en vet. Deze zijn wel biologisch afbreekbaar, maar door hun waterafstotende karakter zijn ze niet zo goed bereikbaar voor bacteriën en worden ze dus ook niet zo goed afgebroken.

Giet dus geen smurrie door de gootsteen. Drinkwater maken is lastig en duur en we kunnen maar een tweetal dagen zonder.